رهنمودهای امام صادق علیه السّلام ((ترجمه مصباح الشّریعه ))- عباس عزیزى اراکى

مراعات آداب و شرایط دعا و انتظار اجابت آن

ترجمه ی باب نوزدهم : آداب دعا

امام صادق (ع) فرمود:

شرایط دعا را نگاه دار، و بنگر که چه کسى را مى خوانى و چگونه مى خوانى و براى چه مى خوانى .

و حقّ عظمت و کبریاى خداوند را به جاى آور و با قلب خویش علم او به باطنت و آگاهى اش از درونت و مکنونات قلبى ات از حقّ و باطل بنگر و راه هاى نجات و هلاک خویش را بشناس ، که مبادا از خدا چیزى بخواهى که هلاکتت در آن است و تو نجات خود را در آن مى پندارى .

خداى تعالى مى فرماید: ((وانسان [همان گونه که ] خیر را جزا مى خواند، [پیشامد] بد را مى خواند و انسان همواره شتاب زده است )).

و بیندیش که چه مى خواهى و براى چه مى خواهى .
و دعا آن است که در همه چیز خدا را استجابت گویى و خون خود را در راه مشاهده پروردگار نثار کنى و امیال نفسانى را ترک کنى و همه امور را - ظاهر و باطن - به خداى تعالى واگذارى .

پس چون شرط دعا را مراعات نمى کنى ، انتظار اجابت نیز نداشته باش ؛ چون که او آشکار و خفا را مى داند؛ و بسا او را به چیزى بخوانى و نهانت ، خلاف آن را گوید (در دعا، زبان و دلت یکى نباشد).

یکى از صحابه ، به بعضى دیگر از آنان گفت : شما در انتظار بارانید و من (به دلیل اعمال ناشایست خود) در انتظار سنگ .

و بدان که اگر خدا ما را به دعا امر نفرموده بود، چون خالصانه او را مى خواندیم ، بر ما به اجابتش تفضّل مى فرمود. پس حال که خود اجابت دعا را - که همراه با شرایطش باشد - ضامن گشته ، چگونه ناامید باشیم ؟

از رسول خدا (ص) درباره اسم اعظم پرسیدند، فرمود: هر اسمى از اسم هاى خدا، اعظم است . پس قلب خویش را از ماسوایش فارغ گردان و خداى تعالى را با هر اسمى که خواهى بخوان ، که در حقیقت ، او چنین نیست که داراى اسمى باشد و فاقد اسمى دیگر، بلکه او خداى واحد قهّار است .

رسول خدا (ص) فرمود: خداوند تعالى دعاى کسى را که با دل مشغولى به غیر خدا دعا کند مستجاب نمى فرماید.

امام صادق (ع) فرمود: چون کسى از شما اراده مى کند که از پروردگارش ‍ حاجتى بخواهد، باید از جمیع مردمان مأیوس گردد و امید به کسى جز خداى - عزّ وجلّ - نبندد. پس چون خداى تعالى این امر را در دل بنده اش ‍ ببیند، هر چه را که او بخواهد، بدو عطا کند.

بنابراین ، چون شرایطى را که برایت ذکر گشت در دعا مراعات کنى و باطن خویش را براى خدا خالص گردانى ، تو را به یکى از سه چیز مژده باد:
1- در برآورده شدن حاجتت ، تعجیل مى ورزد؛
2- چیزى بهتر از آنچه خواسته اى ، برایت ذخیره مى کند؛
3- یا بلایایى را از تو باز مى گرداند که اگر به تو رسند، به هلاکت در افتى .

پیامبر (ص) فرمود: خداوند تعالى مى فرماید: آن کس که ذکر من ، او را از حاجت خواستن از من باز دارد، بهترین چیزى که به حاجت خواهانم مى دهم ، بدو خواهم داد.

امام صادق (ع) فرمود: خداى را یک بار خواندم ، فرمود: لبیک بنده ی من . حاجت خویش از یاد بردم ، زیرا پاسخ او بسى بزرگ تر و والاتر است از آنچه که بنده از او خواسته است ؛ اگر چه حاجتش ، بهشت و نعمت جاودان باشد و لذّت آن را جز عاملان محبّ و عارفان برگزیده و خواص خدا ندانند.

متن کامل کتاب شریف مصباح الشّریعه در کتاب خانه ی پایگاه اخلاق و عرفان موجود می باشد.